Skopiuj link
Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej w dniu 5 lutego 2015 r. wystosował pismo do Ministra Finansów, w którym podkreślił, że lekarze jako grupa zawodowa podejmują działania zmierzające do należytego wypełnienia obowiązku posiadania kasy fiskalnej, jednak stosowanie przepisów tego rozporządzenia w praktyce lekarskiej i lekarsko-dentystycznej rodzi szereg wątpliwości, w związku z czym zwrócił się z wnioskiem o udzielenie informacji w następujących sprawach:
„Lekarze i lekarze dentyści, którzy zarejestrowali praktyki lekarskie występują w obrocie w charakterze przedsiębiorców. Stosuje się do nich co do zasady przepisy rozporządzenia z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Wielu lekarzy i lekarzy dentystów w ramach posiadanej przez siebie praktyki udziela porad lekarskich, kończących się wystawieniem recepty dla najbliższych członków rodziny. Z tego tytułu lekarze i lekarze dentyści nie pobierają żadnych opłat. Co więcej, lekarze i lekarze dentyści, są uprawnieni do wystawienia również recepty dla siebie, na swój własny użytek. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (tekst jednolity: Dz. U. 2014 r. poz. 177) nakazuje lekarzowi w takiej sytuacji prowadzić uproszczoną dokumentację medyczną (§ 71a rozporządzenia), nawet jeśli lekarz nie prowadzi praktyki lekarskiej, tym bardziej zatem dokumentacja musi powstać, gdy recepta jest wystawiana w ramach prowadzenia praktyki. Dokumentacja ta dotyczy recept wystawianych przez lekarza dla siebie, dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa. Lekarze są uprawnieni do zawarcia z Narodowym Funduszem Zdrowia umowy upoważniającej do wystawiania recept refundowanych. Z przepisów § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (tekst jednolity Dz. U. 2014 r., poz. 319) wynika uprawnienie do oznaczania recept wystawionych dla siebie i wskazanego kręgu rodziny, tj. małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa, jako recepty pro auctore i pro familiae.
Proszę o zajecie stanowiska, czy tego rodzaju nieodpłatna porada zakończona wystawieniem przez lekarza prowadzącego praktykę lekarską recepty dla siebie bądź dla członka swojej rodziny rodzi obowiązek zaewidencjonowania na kasie fiskalnej udzielonych tym osobom świadczeń zdrowotnych. Ponadto proszę o udzielenie odpowiedzi, czy tego rodzaju usługa medyczna dla siebie i członków najbliższej rodziny z punktu widzenia prawa podatkowego musi być zakwalifikowana jako mieszcząca się w prowadzonej działalności gospodarczej lekarza. Czy nie można przyjąć, że porady lekarskie świadczone dla siebie i członków najbliższej rodziny nie wchodzą w zakres działalności gospodarczej i w związku z tym nie wymagają rejestracji dla celów podatkowych?
Niektórzy lekarze świadczą nieodpłatnie usługi zdrowotne także innym osobom nie należącym do kręgu uprawnionych do uzyskania recepty pro familia – Kodeks Etyki Lekarskiej wspomina np. o dobrym obyczaju leczenia innych lekarzy bez odpłatności, może chodzić także o bezpłatne leczenie członków dalszej rodziny. Czy tego rodzaju nieodpłatna usługa medyczna również powinna być zaewidencjonowana przy pomocy kasy fiskalnej, a jeśli tak, to w jaki sposób – z wynagrodzeniem zerowym, czy stawką wynagrodzenia wynikającą dla tego rodzaju usługi z cennika.
Proszę również o wyjaśnienie, czy lekarze, którzy mają zarejestrowane jednocześnie dwie praktyki: praktykę w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego (która ze swej natury nie udziela świadczeń dla osób fizycznych, lecz dla innych podmiotów leczniczych) oraz praktykę w miejscu wezwania (która ze swej natury udziela świadczeń osobom fizycznym) są zobowiązani posiadać kasę fiskalną w sytuacji, gdy praktyka w miejscu wezwania jest faktycznie „zawieszona” (ustawa o działalności leczniczej nie zna pojęcia zawieszenia działania praktyki). Czy w takim przypadku jedynie jako potencjalni usługodawcy dla osób fizycznych lekarze prowadzący praktykę w miejscu wezwania mają obowiązek zaopatrzyć się w kasy fiskalne?
Udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania pozwoli znacznej grupie podatników wykonujących zawód lekarza i lekarza dentysty na prawidłowe stosowanie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów, a jednocześnie ograniczy nieprawidłowości w ewidencjonowaniu obrotu wynikające wyłącznie z niezrozumienia skomplikowanych przepisów.
Mając na uwadze fakt, że zgodnie z rozporządzeniem z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, lekarze, którzy w roku 2014 nie mieli obowiązku rejestrowania obrotu przy pomocy kasy korzystają z tego zwolnienia jeszcze tylko do dnia 28 lutego 2015 r., proszę o możliwie szybką odpowiedź.”
www.nrl.org.pl
Powyższe pismo nie doczekało się jeszcze odpowiedzi ze strony Ministerstwa Finansów. W związku z powyższym postaram się przedstawić własne stanowisko w ww. sprawie:
Lekarze wykonujący własną praktykę lekarską są podatnikami podatku od towarów i usług, gdyż w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 2 działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają czynności odpłatne (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Jednakże na mocy art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług również czynności nieodpłatne uznawane są za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W myśl tego przepisu za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Skoro lekarze świadczą usługi medyczne na swoją rzecz, lub na rzecz swoich najbliższych nieodpłatnie wykonują również działalność gospodarczą, która w świetle ww. przepisów podlega opodatkowaniu, choć jest zwolniona od podatku.
W myśl art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Należy pamiętać, że przez sprzedaż ustawodawca rozumie odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy). Ponieważ jednak, jak wskazano wyżej, za odpłatne świadczenie usług rozumie się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste, to wystawienie recept dla najbliższych członków rodziny w ramach praktyki lekarskiej powinno być uznane za sprzedaż.
Kwestia zwolnień z ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej jest unormowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014, poz. 1544). W świetle § 4 pkt 2 lit f ww. rozporządzenia zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, o których mowa w § 2 i § 3, nie stosuje się w przypadku świadczenia usług w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, z wyjątkiem świadczenia usług na warunkach określonych w poz. 35 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy, oraz świadczenia usług, o których mowa w lit. i, świadczonych na pokładach samolotów lub w sposób określony w poz. 45 załącznika do rozporządzenia. Przepis ten oznacza, że przy świadczeniu usług w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów nie stosuje się żadnych zwolnień wynikających z tego rozporządzenia za wyjątkiem ich refakturowania (a więc ich nabycia i odprzedaży).
Nie mogą być więc zastosowane zwolnienia wynikające z załącznika do rozporządzenia, a w szczególności wynikające z poz. 44 załącznika stanowiące, że zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania czynności wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy (czynności nieodpłatne).
Dlatego też, moim zdaniem, świadczenie nieodpłatnie usług medycznych przez lekarzy powinno być wycenione wg cen rynkowych i zaewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej, oczywiście jako usługi zwolnione od podatku.
Natomiast odpowiadając na drugie pytanie należy zwrócić uwagę, że za pomocą kasy rejestrującej należy ewidencjonować obrót jedynie wówczas, gdy dokonuje się sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Lekarze, którzy wykonują usługi medyczne dla osób prywatnych, a faktury za te usługi wystawiają na rzecz podmiotów gospodarczych nie są obowiązani do ewidencjonowania takiej sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Natomiast lekarze, który sami dokonują w ramach własnej praktyki sprzedaży usług medycznych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, a nie poprzez inne podmioty lecznicze, są obowiązani ewidencjonować taką sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej. W przypadkach, gdy odbywa się to poza miejscem gabinetu lekarskiego muszą dysponować przenośną kasą rejestrującą.
Wojciech Zajączkowski